Una castanha 10 ans après

Fa detz ans e qualques jorns, lo 9 de julhet 1999, Libération publiquèt una tribuna titolada delicadament « Le dérisoire débat sur les langues régionales occulte des questions bien plus importantes pour l'avenir du pays. Ne perdons pas notre temps. » L’autor, especialista en avenidor del país, era el meteis sus la dralha d’un bel avenidor. Aquel aniversari es l’escasença de li balhar una castanha retrospectiva :

L’article començava coma aquò : « La carta [europenca] de las lengas regionalas prendrà pas lo camin del Congrés de Versalha. Atal la Constitucion escaparà a una revision de mai. E ben, aquò val melhor ! » [NDLCabra : França aviá signada la carta lo 7 de mai 1999 ; pasmens, per en causa del blocatge del Conselh Constitucional, la ratificacion auriá necessitada una modificacion de la Constitucion que foguèt pas aviada].

Mai luenh : « La question de las lengas regionalas, que degun amenaça pas en França, es, pel nòstre païs, un subjècte sens cap d’importància. » E pasmens, « Sembla que tot lo monde se foguèsson precipitats coma de golards sus aquela problematica de las lengas regionalas, » çò que pòt pas èstre que la marca d’ « una societat qu’obsedís la nostalgia del passat e que s’engana en se refortir dins sas petas » (en v.o. « dans ses frilosités »).

E per plan clavar la discuta : « Amb aquel afar un chic derisòri, lo debat (…) se ten entre los qu’agachan l’avenidor amb sas prioritats e los autres, que penson que França a de temps de pèrdre en se passejar dins lo passat. »

L’article contenia qualques contradiccions que sembla que l’autor, pres per una tan nòbla fotra, se n’es pas mainadas :

• Se la question de las lengas regionalas es un problèma fals, puèi que degun las amenaça pas, la question de la Francofònia, èla es un problèma vertadièr, puèi que lo francés es amenaçat : « Los quebequeses, per los quales aquela bastesta es una question de vida o de mòrt, devon agachar nòstre debat sus las lengas aujolencas amb desconsolacion. » Aicí Fillon nos desconsola, sens daussar pas de nos dire perdequé d’unes los cal sauvar e los autres pòdon crebar.
• Lo Fillon tròba que lo vielh clivatge jacobins/girondins, reviscolat per aquel debat, es completament caricatural… Çò que te l’empacha pas d’agantar los arguments mai pècs de la jacobinaha : « Primièr, la joventut dèu mestrejar la lenga francesa  Es una question d’integracion republicana, mentre que l’illetrisme e l’analfabetisme persistisson fòrça en França. » Educar, aquò comença en desrabar lo patés. As parlat de clivatge ?
• Concluís en dire que l'oposicion es ara entre los que vòlon balhar a França « las aisinas per se projetar de cap al monde exterior » e los que « penson que lo nòstre interior es un monde en se ». Dins sa retorica, se compren qu'aquel "nòstre interior" es França. Ço fosc aquí dedins es que nos a declarat mai naut que « l’estructura d’identificacion mai adeqüata, mai portaira d’avenidor, es la nacion ». La nacion, es a dire ren de mai que lo sièu interior.

Ara fa un parelh d’annadas que lo Fillon trèva los corredors de Matinhon. Los media li an fargada una renommada de depressiu, patiràs d'aquel sadic de president. Pecaire ! Sembla puslèu qu’aguèssem aicí sonque las doas figuras costumièras de l’Estat francés : lo cesarisme politic amb Sarkosy e lo centralisme tecnocratic amb Fillon. Lo segond servís de chaval al primièr.

Fin finala, l’actitud de Fillon es de las classicas per un òme d’Estat francés. La concepcion de la cultura coma un mejan d’afirmacion del poder central e la desfisénça devers tota mena de cultura populara. Lo mesprés de çò estrangièr a París (manca quand ven de Wall-Street) amagat darrièr la pretension a l’universalitat. La paur de la populassa e l’angoissa que prenguèssem la paraula.

Cap e clavel

Comments

[Laurenç]

Per çò cultural, la magèr part dels franceses (los vertadièrs, non pas los rastacoèrs coma nosautres !) creson encara que lo solelh vira al torn de la tèrra.
Los arguments de Fillon son tipics d'aquò. Son d'arguments completaments bufècs, mas per el s'agis pas que de rapelar d'envidéncias. D'autres s'enfadon parrièr se lors vòles explicar que l'òme e la femna son egals, o que totas las religions se valon.
Subre tot, aquel monde comprenan pas perqué lo sicut tòrna totjorn. Los encanham !
"E pur se muove..."

[jp la rapieta]

Adiu,
Marcé d'estre 'nar fusinar sus lo sit de l'aberacion per trobat daus articlas coma aqueu, aime ben legir las chausas quauquas annadas aprep, 'las son lo tesmuenh dau chamin boifat dins la vita.

Per lo plaser de desboirar ton dire, sei pas dau ton avis sus lo Fillon, es pas un òme d'estat francés mas un òme politic, ren de mai, mas quò verai que l'abeuratge cola dempuèi París.

Per te far rire, lo bocin sus la mestrèsa de la linga me fai tornar pensar que l'autre jorn, m'esmalissí emb un tipe sus la quantitat e la qualitat daus libres produchs en França. Per far breu, lo tipe que legissiá un torcha-cuòu de jorneu gratis me fasiá la remarca que per causa de gent coma me (era aprep legir Delpastre), lo sector dau libre eriá sinistrat. Ma responsa fuguet d'esplicar que 'quò es pas de nòstra fauta qu'una majoritat daus libres esditats en França son de las reviradas de libres anglés e que laidonc, 'quò es mai d'un còp mai aisat de legir directament dins la linga anglèsa ; que quò es pas nòstra fauta se los escrivans dau Canadà o b'etot d'Africa (l'usatge de la linga daus ancians colons es 'n'autre desbat) quente envian un libre a 'na meijon parisiena, lo libre es qua'iment jamai esditat, perqué "la linga usada es pas de la bona".
Mas non, lo tipe es restat sus son 'vis que los occitans (los bretons ...) an dau temps a perdre e ferian mielh de mestresa lo francés e balhar l'esemple.
Ai 'gut per me coma argument que quò era pas me que me permenava emb un menat-bruch per pas parlar a la gent dins lo tren, emai fuguesse ne'n francés (subretot a Orleans), quò es pas me qu'achetava pas jamai de libres, emai siguessen ne'n francés...

Breu m'esmalissí un còp de mai :-)